İslam’da kalbi arındırmak, ruhu temizlemek ve Allah’a yakınlaşmak için çeşitli ibadetler vardır. Bu ibadetlerin başında zikir ve tesbih gelir. Zikir, Allah’ı anmak, O’nu hatırlamak ve gönül ile tefekkür etmektir. Tesbih ise Allah’ın isimlerini, sıfatlarını ve O’na ait güzel sözleri tekrarlayarak yapılan zikir türlerinden biridir. Bu yazıda zikir ve tesbihin anlamı, önemi, nasıl yapılacağı ve kalbi arındırmadaki yeri üzerinde duracağız. Ayrıca Kur’an ayetleri ve hadislerden örneklerle konuyu destekleyeceğiz.
Zikir Nedir? Kalbi Neden Arındırır?
“Zikir” kelimesi Arapça kökenli olup “anmak, hatırlamak” anlamına gelir. İslam’da zikir, Allah’ı düşünmek, O’nun isimlerini söylemek ve kalbi O’na yönlendirmek demektir. Zikir, sadece dil ile yapılan bir tekrar değil; kalbin Allah’a yönelmesi, O’nu sürekli hatırlaması ve manen temizlenmesidir.
Kur’an-ı Kerim’de zikirle ilgili birçok ayet vardır. Bunlardan biri şöyledir:
“Şüphesiz kalpler ancak Allah’ı anmakla huzur bulur.”(Rahman, 13)
Bu ayet, kalbin en büyük huzurunun Allah’ı anmakla sağlandığını açıkça ifade eder. Zikir, kalpteki kötü düşünceleri, endişeleri ve dünya meşguliyetlerini azaltır, kalbi Allah’a karşı duyarlı hale getirir.
Zikir Çeşitleri Nelerdir?
Zikir çeşitli şekillerde olabilir:
- İlmi zikir: Allah’ın isimlerini, sıfatlarını ve ayetlerini öğrenmek ve üzerinde düşünmek.
- Ameli zikir: Dil ile kelimeleri tekrarlamak (örneğin, “La ilahe illallah”, “Subhanallah”, “Elhamdulillah”, “Allahu Ekber”).
- Kulak zikir: Başkalarının zikirlerini dinleyerek kalbi Allah’a yönlendirmek.
Tesbih Nedir? Zikirdeki Yeri
Tesbih kelimesi, Arapça “subhan” kökünden gelir ve “Allah’ı noksan sıfatlardan tenzih etmek” anlamındadır. Tesbih, Allah’ı eksikliklerden tenzih etmek, O’nun yüceliğini hatırlamak için yapılan zikirdir. Genellikle “Subhanallah” ifadesi ile yapılır, ancak tesbih kelimesi aynı zamanda zikir için kullanılan tespih tanelerini de ifade eder.
Peygamber Efendimiz (s.a.v) tesbihin önemini şu hadisle belirtmiştir:
“Tesbih, günahların bağışlanmasına vesiledir.”(İbn Mâce, Zikir, 6)
Aynı zamanda Peygamberimizin tesbih duası ve zikri şöyle olmuştur:
“Her akşam ve sabah on beşer defa; Subhanallah, Elhamdulillah, Allahu Ekber.”(Buhârî, Edeb, 69)
Tespih Taneleri ve Zikrin Kolaylaştırılması
Tespih taneleri, zikir yapmayı kolaylaştıran araçlardır. 33 veya 99 tane tane şeklinde olan bu tespihler, tekrarların sayısını takip etmeye yardımcı olur. Ancak tespih kullanmak şart değildir; zikir dil ile, kalp ile veya gözle de yapılabilir.
Zikir ve Tesbih Yapmanın Faydaları
İslam’da zikir ve tesbihin pek çok faydası vardır. Bunlar hem dünyevi hem de uhrevi boyutta insan hayatını zenginleştirir:
- Kalbi temizler ve huzur verir: Zikir yapan kişi kalp kirlerinden arınır, Allah sevgisiyle dolar.
- Günahların affına vesiledir: Hadislerde zikir ve tesbihin günahları temizlediği belirtilir.
- Allah’a yakınlaştırır: Zikir, kulluk bilincini artırır, insanı Allah’a daha çok yönlendirir.
- Stresi azaltır, psikolojik rahatlama sağlar: Modern bilim de meditasyon gibi zikir uygulamalarının stres azaltıcı etkisini göstermektedir.
- Ölüm anında ve kabirde kolaylık sağlar: Zikirle meşgul olan kişi, ölümde ve kabir hayatında daha rahat olur.
Zikir Yaparken Nelere Dikkat Edilmeli?
Zikir ve tesbih ibadeti samimiyet, huşu ve devamlılık ister. Sadece dil ile tekrar etmek yeterli değildir; kalbin Allah’a yönelmesi gerekir. Bazı önemli hususlar şunlardır:
- İhlaslı olmak: Allah rızası için zikir yapmak esastır, gösterişten kaçınılmalıdır.
- Sabır ve devamlılık: Zikri düzenli yapmak, hayatın bir parçası haline getirmek önemlidir.
- Anlamını bilmek: Tekrarlanan kelimelerin anlamını bilmek, kalbin daha çok etkilenmesini sağlar.
- Günlük hayata yansıtmak: Zikir sadece dil ile değil, davranışlarla da Allah’a olan bağlılığı göstermelidir.
Kur’an ve Hadislerden Zikirle İlgili Örnekler
Kur’an-ı Kerim’de zikirle ilgili pek çok ayet vardır. Bunlardan bazıları:
“Ey iman edenler! Allah’ı çokça anın.”(Ahzab, 41)
“Gece ve gündüz Allah’ı ananlar, kendileri için büyük ecir kazanırlar.”(Âl-i İmrân, 41)
Peygamber Efendimiz (s.a.v) ise zikirle ilgili şöyle buyurmuştur:
“Allah’ı çokça anınız.”(Tirmizî, Zikir, 41)
“Kalpler ancak Allah’ı anmakla huzur bulur.”(Buhârî, Edeb, 69)
Sonuç: Kalbi Arındırmanın En Güzel Yolu Zikir ve Tesbih
Zikir ve tesbih, İslam’da kalbi arındırmanın, Allah’a yakınlaşmanın ve ruhu beslemenin en güzel yollarındandır. Kur’an’ın ve Peygamberimizin hadislerinin ışığında zikir hayatımıza devamlılıkla, samimiyetle dahil edilmelidir. Bu ibadet sayesinde kalpler huzur bulur, günahlar affolur ve insan Allah’ın rahmetine daha çok kavuşur.
Unutulmamalıdır ki zikir sadece dil ile yapılan bir tekrar değil, kalbin Allah’a dönmesidir. Günde birkaç dakika ayırarak, anlamını düşünerek yapılan zikir, hayatımızda büyük değişimlere vesile olabilir. Tesbih de bu yolculukta kullandığımız güzel bir araçtır.
Öyleyse, her fırsatta “Subhanallah, Elhamdulillah, Allahu Ekber” diyerek, kalbimizi temizleyelim ve Allah’ın rızasına daha çok yaklaşalım.
Bir yanıt yazın